Trong báo cáo tháng trước, SGI Capital nhận định: “Kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn bắt đầu hồi phục. Với bối cảnh tổng cầu yếu khó tạo ra lạm phát và lãi suất tăng mạnh. Chúng tôi cho rằng trọng tâm của thị trường tài chính quý 1 và quý 2 sẽ là những kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp tận dụng sự hồi phục của kinh tế Việt Nam và mở cửa của thế giới. Đây sẽ là giai đoạn phân hóa từng cổ phiếu theo câu chuyện riêng, không còn đồng pha toàn thị trường hay toàn ngành”.
Diễn biến của thị trường trong tháng 02/2022 đang cho thấy thị trường không còn đồng pha và sự vận động phân hóa mạnh theo câu chuyện riêng biệt của từng cổ phiếu. Trong thời gian tới, chúng tôi lưu tâm tới ba yếu tố ngắn hạn và trung hạn như sau:
1. Tác động của xung đột Nga – Ukraine
Tác động của xung đột Nga – Ukraine ở quy mô hiện tại tạo ra sức ép lớn đến thị trường hàng hóa: nước Nga cung cấp 10% dầu mỏ toàn cầu, 40% khí cho châu Âu, là nhà xuất khẩu lớn nhất về hạt nhựa, phân bón, đứng thứ ba về xuất khẩu than đá, thép, và là nhà xuất khẩu gỗ thứ năm toàn cầu. Khi các lệnh cấm vận được đưa ra bao gồm ngắt số đông các ngân hàng Nga khỏi hệ thống SWIFT, đóng băng và ngăn chặn giao dịch với Ngân hàng TW Nga, dòng chảy các loại hàng hóa này sẽ gần như bị đứt gãy hoàn toàn trong vài tuần trước khi các chi tiết cụ thể hơn về ngoại trừ được công bố. Một số loại hàng hóa vẫn sẽ được chảy qua Trung Quốc như dầu, than đá,… có thể giảm bớt một phần sức ép lên thị trường hàng hóa.
Trong ngắn hạn, các tác động tâm lý tới thị trường tài chính toàn cầu thường sẽ giảm dần trong vòng 1 tháng sau khi chiến sự đã nổ ra, kể cả có leo thang. Việc rút vốn, giảm tài sản tại thị trường tài chính Nga sẽ tiếp tục diễn ra, tuy nhiên quy mô nhu cầu này không lớn khi tổng lượng nắm giữ trái phiếu đồng nội tệ Nga (không nằm trong danh sách bị cấm) do cá nhân và tổ chức nước ngoài nắm giữ khoảng 15.1 tỷ USD (Mỹ: 45%, châu Âu: 48%). Tổng giá trị cổ phiếu của các công ty niêm yết tại Nga trong các rổ cổ phiếu ETF khoảng 24.5 tỷ USD (trọng số 2.66% trong rổ EM). Những con số này chưa đủ lớn để tạo nên hạch toán lỗ đến mức gây rủi ro hệ thống tài chính Mỹ.
Tác động tới giao thương hàng hóa với Việt Nam sẽ không lớn khi xuất khẩu Việt Nam sang Nga là 3.2 tỷ USD (điện thoại và linh kiện: 50%, dệt may: hơn 10%, thủy sản: 5%) và hàng hóa nhập khẩu từ Nga đều là những mặt hàng có thể thay thế từ nguồn nhập khẩu khác (than các loại: 500 triệu USD, sắt thép: gần 500 triệu USD, phân bón: 143 triệu USD). Tác động lớn hơn sẽ là giá dầu neo cao tác động tới lạm phát của Việt Nam. Trong tình huống này, chính phủ Việt Nam thay vì thắt chặt tiền tệ như nhiều người lo ngại, có thể hạ các loại thuế phí liên quan tới nhập khẩu và tiêu dùng xăng. Với mặt bằng lạm phát còn đang thấp (CPI hai tháng đầu năm: 1.68%, core CPI: 0.67%), Việt Nam còn bộ đệm để kiểm soát lạm phát dưới 4% như Quốc Hội đề ra.
Dù xung đột đã và đang gây ra những xáo trộn và bất ổn, quy mô và mức độ của những đứt gẫy kinh tế do nó tạo ra cho thế giới nói chung và cho Việt Nam nói riêng là không lớn, đặc biệt nếu đem ra so sánh với những đứt gãy toàn diện do đại dịch COVID đã gây ra 2 năm qua. Trên góc nhìn kinh tế và đầu tư, thế giới đã rất nhiều lần trải qua các cuộc xung đột lớn nhỏ và đều nhanh chóng tìm được cách thích ứng và vượt qua. Theo dòng lịch sử các cuộc chiến, thị trường sẽ sớm chiết khấu các rủi ro và tìm được điểm cân bằng cho một xu hướng mới, mặc cho chiến sự sau đó có tiếp diễn hay leo thang.
2. Tác động của chính sách thắt chặt tiền tệ của FED
Trong bối cảnh rủi ro địa chính trị đang tác động tới các doanh nghiệp Mỹ và toàn cầu, và đặc biệt việc cấm vận NHTW Nga có thể sẽ buộc FED đưa biến số này vào chính sách, và do đó có thể bớt “diều hâu” hơn trong việc nâng lãi suất hay cẩn trọng hơn trong việc giảm bớt bảng cân đối của mình. Nhu cầu về USD có thể tăng mạnh khi NHTW Nga không thể tiếp cận điều phối hơn 40% tài sản của mình đang nằm tại các quốc gia phương tây và Nhật bản, kết hợp với việc gần 55% các hợp đồng xuất khẩu hiện tại của Nga vẫn sử dụng USD. Chúng tôi chờ đợi thông điệp của kỳ họp FOMC giữa tháng 03/2022 để hiểu rõ hơn đánh giá của FED về những biến số bất ổn trên, đặc biệt là những yếu tố liên quan tới quá trình giảm bảng cân đối của FED.
3. Mặt bằng lãi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam và kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp niêm yết
Trong thời gian tới, yếu tố tác động mạnh hơn tới TTCK Việt Nam sẽ là hai yếu tố mang tính nội tại: mặt bằng lãi suất trái phiếu chính phủ và kế hoạch kinh doanh năm 2022 của doanh nghiệp niêm yết. Trong một tháng vừa qua, mặt bằng lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ ngắn hạn và lãi suất liên ngân hàng đã được đẩy lên, tiến sát vùng trước khi COVID xảy ra. Các lãi suất trái phiếu chính phủ tăng phản ánh hai kỳ vọng của các nhà đầu tư tham gia vào thị trường này: (1) thời kỳ lãi suất thấp đã qua và (2) lợi tức trái phiếu đang đi trước khả năng lạm phát sẽ tăng dần trong thời gian tới do giá xăng dầu đã ở mức cao nhất lịch sử và tốc độ phục hồi kinh tế cũng như giải ngân đầu tư công cải thiện. Cùng với đó, định giá của rổ VN30 cũng đang dao động quanh vùng trung vị của mức trước COVID. Đây là dao động hợp lý và cũng đang xảy ra với thị trường tài chính toàn cầu (định giá TTCK Mỹ đã giảm mạnh và đang ở vùng trung bình 10 năm).
Nhìn về tháng 3, chúng tôi cho rằng tác động của xung đột địa chính trị sẽ sớm được thị trường chiết khấu đầy đủ và tiêu điểm chú í sẽ quay trở về với các câu chuyện nội tại của Việt Nam, đặc biệt là câu chuyện kế hoạch kinh doanh và các tin tức riêng của từng doanh nghiệp khi mùa đại hội cổ đông đang tới.
Trong bối cảnh sự thận trọng về các rủi ro chung đang cao và dòng tiền rẻ không còn, chúng tôi duy trì quan điểm về một kịch bản thị trường phân hóa mạnh theo từng câu chuyện riêng. Trường phái trading ngắn hạn sẽ rất khó kiếm tiền trong môi trường này khi phải làm đúng cả hai việc là lựa chọn đúng cổ phiếu, và đúng thời điểm mua bán mới có thể có lãi. Dự đoán thị trường ngắn hạn chưa bao giờ dễ và càng trở nên khó hơn trong giai đoạn nhiều biến động này.
Tại SGI Capital, chúng tôi vẫn thấy những cơ hội đầu tư trung và dài hạn hấp dẫn ở nhiều cổ phiếu thuộc nhiều ngành nghề khác nhau, hưởng lợi từ sự phục hồi của nền kinh tế Việt Nam và thế giới. Một danh mục gồm các doanh nghiệp có định giá hợp lý và khả năng tăng trưởng lợi nhuận trên 30%/năm trong 2-3 năm tới sẽ vượt qua mọi biến động ngắn hạn của thị trường mà vẫn mang lại lợi nhuận tốt. Chúng ta sẽ chỉ có được sự an nhiên tự tại khi đầu tư vào những gì mình hiểu rõ và tin tưởng.
Chúc Quý nhà đầu tư tháng ba tốt lành!
